Fascisme

Rob Riemen is filosoof en directeur van het Nexus Instituut, volgens de Volkskrant een culturele denktank die prestigieuze conferenties over kunst, cultuur en filosofie organiseert. Hij behoort dus tot de 'elite' waartegen populistische volksverlakkers als Geert Wilders zich voortdurend afzetten.

Rob Riemen

In zijn boekje 'De eeuwige terugkeer van het fascisme' trekt Riemen parallellen tussen de opmars van de PVV en de opkomst van fascistische bewegingen in het interbellum (voor de niet-elitairen onder ons: dat is de periode tussen de twee wereldoorlogen). Hoewel het blonde leidertje steeds genoegdoening eist zodra iemand het waagt hem voor fascist uit te maken (zoals onder anderen districstchef Gerda Dijksman van de politie Zuidwest Drenthe mocht ondervinden), maakt Riemen in een interview met de Volkskrant zonneklaar duidelijk dat diens partij wel degelijk naadloos in de fascistische traditie past.

"Het is een oude techniek van het fascisme om een zondebok te zoeken: het komt altijd door hen, hen, hen", legt hij uit aan de Volkskrantverslaggever. Voor Hitler waren dat de joden, voor Wilders zijn het bruingetinte immigranten in het algemeen en moslims in het bijzonder.

Dat de PVV-aanhangers zich niet hullen in bruine uniformen en niet in optocht achter vaandels met hakenkruisen door de straten marcheren, betekent niet dat  hun beweging niet gewoon ouderwets fascistisch is, betoogt de filosoof: "Uniformen en vaandels waren de verschijningsvorm van het fascisme na de Eerste Wereldoorlog. Nu hebben we een ander soort maatschappij. Er is een ander type massamens ontstaan, dat niet in rationaliteit gelooft, dat zichzelf niet wil verheffen. Een verwend, agressief mensentype dat anderen de schuld geeft als het tegen zit."

Daar zit hem inderdaad de kneep. Het populisme van de PVV sluit aan bij de nihilistische verdomming van de maatschappij die al decennia lang door de media wordt uitgevoerd. Riemen gebruikt de wat ouderwetse term 'verheffing' voor het streven van het individu om zich intellectueel te ontwikkelen. Dat streven wordt door de manier waarop onze media functioneren ernstig belemmerd. Kranten en tijdschriften, radio en televisie - ze schuwen alles wat een aandachtsspanne van meer dan vijf minuten vereist en presenteren zelfs het serieuze nieuws alsof het een kermisattractie betreft.

Dat zo'n aanpak volop plaats biedt aan oppervlakkige, op kretologie gebaseerde maatschappelijke 'analyses' als die van de Gek van Venlo, waarin voor het gemak alle gebreken van de samenleving op één gemakkelijk herkenbare groep worden afgewenteld, is zo helder als glas. In de 'massacultuur' is voor werkelijke cultuur geen plaats meer.

De Nederlandse gedrukte media maken deel uit van beursgebonden conglomeraten die niet geïnteresseerd zijn in deugdelijke nieuwsgaring, maar slechts in het maximaliseren van de kwartaalcijfers ten behoeve van hun gezichtsloze aandeelhouders. Het nieuws wordt daarom gepresenteerd als een aaneenschakeling van losse, als onbegrijpelijk gepresenteerde incidenten waarbij amper nog een poging wordt ondernomen om de verbanden te leggen die de achtergrond van de incidenten blootleggen en hen daarmee zouden verklaren. Vermakelijkheidswaarde wordt door de media hoger aangeslagen dan waarheidsgehalte.

Toch gloort intussen enige hoop. De kans bestaat dat de PVV alsnog ten prooi valt aan dezelfde interne verdeeldheid die ook eerdere na-oorlogse populistische bewegingen in ons land fataal geworden is, van de Boerenpartij van boer Koekoek tot de LPF van Pim Fortuyn. In dezelfde Volkskrant lezen we namelijk dat de notoire  dronkelap en zelfverklaarde tweede man van de Partij van de Volksverlakkerij, Hero Brinkman, de confrontatie zoekt met zijn geperoxideerde leidsman.

Hero Brinkman

Hero (wiens naam ironisch genoeg 'held' betekent - zijn ouders hadden hem wat mij betreft beter 'Ignavus' kunnen noemen) heeft eerder al aangedrongen op 'democratisering' van de PVV - waarmee hij ongetwijfeld een structuur bedoelt waarin hijzelf meer te vertellen heeft. Aangezien zijn machtsgeile Limburgse leidertje daar uiteraard niets voor voelt zal die, mocht de zuipschuit in zijn verzet volharden, ongetwijfeld aansturen op een Hollandse variant van de nacht der lange messen, met een onvermijdelijk partijschisma tot gevolg.